پروژه شهر مجازي علم در ايران
زماني که دکترعاملي، سه سال پيش پروژه شهر مجازي علم ايران را براي اجرا به دست وزارت علوم سپرد هنوز اين ايده در هيچ کجاي دنيا اجرايي نشده بود. اما امروز با نمايش مجازي بخشي از تاريخ علم اروپا در europeana شايد ديگر نتوان گفت كه اين ايده براي اولين بار در جهان عملياتي مي‌شود اما درصورتي که ظرفيت‌هاي مورد نظر در اين شهر اجرايي شود، قطعا بزرگترين شهر مجازي علم جهان در ايران تاسيس خواهد شد.
به گزارش خبرنگار علمي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، پروژه شهر مجازي علم ايران که مربوط به شش دوره تاريخي - دو دوره مربوط به ادوار تاريخي علم در قبل از ورود اسلام به ايران و چهار دوره مربوط به بعد از ورود اسلام به ايران - است، علاوه براينکه باعث معرفي هر چه بهتر و شايسته‌تر جايگاه علمي تاريخي ايران در جهان خواهد شد از بروز پديده‌هايي چون سرقت مفاخر علمي ايران که امروزه در دنيا متداول شده و برخي کشورها تلاش دارند دانشمندان ايراني را به نام خود بخوانند نيز جلوگيري مي‌شود.
به گفته دكتر عاملي با ايجاد اين شهر مجازي همچنين مي توان علاوه بر دسترسي به فضاي علمي ايران در زمان معاصر که شامل دانشگاهها، دانشمندان، اساتيد و آزمايشگاه‌ها و .... مي شود، در جريان تاريخ علم ايران و دوره باستان نيز قرار گرفت و از طريق شبيه‌سازي، تاريخ گذشته را به صورت سه بعدي نمايش داد و با مشاهده دانشمندان، شعرا، رياضي دانان، پزشك‌ها، ستاره شناس‌ها و علماي بزرگ ديني آن زمان، به اطلاعات مربوط به آنها دست يافت. حتي از طريق اين فضا مي توانيم تعامل دوطرفه و سوال و جواب داشته باشيم.
پژوهش‌هاي انجام شده در زمينه شهر مجازي علم ايران مدت‌هاست كه به وزارت علوم ارائه شده و اگر وزارت علوم همتي كرده و اين ايده را پياده سازي کند قدم مهمي در تسهيل دسترسي به منابع علمي ايران و جهان برداشته شده است.
دکتر سعيد رضا عاملي، دانشيار گروه ارتباطات دانشگاه تهران و رييس دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران که اولين بار دروس مرتبط با فضاي مجازي را در مقطع کارشناسي، کارشناسي ارشد و دکتري در دانشگاه تهران معرفي و تدريس كرده و مجري طرح شهر مجازي علم ايراني مي باشد با بيان اين مطلب در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) با بيان اينکه شهر مجازي علم يك پروژه پژوهشي است که با هدف طراحي شهر مجازي علم ايران و به درخواست موسسه پژوهش‌هاي فرهنگي اجتماعي وزارت علوم انجام شده است، گفت: بدين ترتيب تمامي خدمات مربوط به حوزه علم ايران در اين شهر مجازي انعكاس خواهد يافت.
وي الگوي دوره بندي تاريخي اين ايده را مربوط به پروژه‌اي تحت عنوان ghost (روح) در آلمان عنوان كرد و گفت: در واقع اين شهرها محدود به زمان و مكان جغرافيايي خاصي نيست. به عبارت ديگر اين شهرها را به عنوان شهرهاي منعطفي در نظر گرفته بودند كه از محدوديت زمان، جغرافيا و مكان خارج است. به عنوان نمونه در كيوتو ژاپن نيز سه دوره تاريخي علم كه مربوط به سال‌هاي 800 تا 1200، 1200 تا 1800 ميلادي و 1800 تا زمان معاصر است را شبيه سازي كرده‌اند.
عاملي با بيان اينكه ايده شهرهاي علمي در جهان فيزيكي از سال‌ها قبل وجود داشته است، گفت: در واقع در شهرهاي علمي، مراكز علمي مرجع، مركز و منبع اصلي توسعه شهر به شمار مي‌روند. به عنوان نمونه، جندي شاپور يكي از اولين شهرهاي علمي جهان به شمار مي‌رود كه در ايران ايجاد شده است. در واقع مركزيت اين شهر دانشگاه و مراكز علمي و پژوهشي بوده است. در حال حاضر در دنيا نيز شهرهاي علمي بسياري وجود دارد كه از آن جمله مي‌توان به شهر آكسفورد و يا واريك انگلستان اشاره كرد كه مراكز علمي زيادي در آنجا وجود دارد، همچنين فروشگاه‌ها، ساختمان‌ها و مراكز تجاري اين شهرها نيز همگي مربوط به خدمات دانشگاهي است.
دوره‌بندي و طبقه بندي تاريخ، هدف ايجاد شهر مجازي علم ايران
عاملي هدف از ايجاد شهر مجازي علم ايران را در ابتدا دوره‌بندي و طبقه بندي تاريخ ايران به لحاظ تغييرات و شيفت‌هايي كه در حوزه علم داشته است، عنوان كرد و گفت: براي طراحي شهر مجازي علم ايران، شش دوره تاريخي از هم جدا شده است. دو دوره مربوط به ادوار تاريخي علم ايران در قبل از ورود اسلام و چهار دوره مربوط به بعد از ورود اسلام به ايران است و يك دوره هفتمي نيز تعريف شده كه شامل دوره معاصر است.
وي گفت: با ايجاد اين شهر مي‌توان در فضاي علمي ايران باستان قرار گرفت و از طريق صنعت شبيه سازي تاريخ گذشته را به نمايش سه بعدي تبديل كرد و شخصيت‌ها، شعرا، دانشمندان، رياضي دانان، پزشك‌ها، ستاره‌شناسان و علماي بزرگ ديني آن زمان را مشاهده كرد و به اطلاعات مربوط به آنها از طريق اين صنعت دست يافت. حتي از طريق اين فضا مي توانيم تعامل دوطرفه و سوال و جواب داشته باشيم.
عاملي ادامه داد: در واقع قصد داريم تا با ايجاد اين شهر يك خط زمان در علم ايران ايجاد کنيم و اين خط زمان را از آغاز شروع ايران در نظر بگيريم. يکي از خروجي‌هاي خط زمان اين است که GPS و GIS دانشمندان بزرگ ايراني مشخص شود تا ديگر شاهد سرقت مفاخر علمي ايران توسط كشورهاي ديگر نباشيم.
رييس دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران گفت: نقشه ايران در هر دوره متفاوت بوده است. در گذشته امپراتوري ايراني بخش عظيمي از مناطق همسايه ما را که در حال حاضر هر کدام كشورهاي مستقلي هستند در بر مي‌گرفت. اکنون ايران ادعايي براي جغرافياي قديم خود ندارد ولي شخصيت‌هاي علمي آن دوره مربوط به اين سرزمين هستند. اگر بخواهيم جغرافياي دوره خسرو پرويز را در نظر بگيريم دانشمندان آن ايراني هستند. بنابراين با ايجاد شهر مجازي علم ايران يك اصلاح اساسي از اين جهت صورت مي‌گيرد.
قلمرو و پورتال‌هاي شهر مجازي علم ايران
دكتر عاملي، طرح شهر مجازي علم ايران را در سه شكل و قلمرو خواند و به ايسنا گفت: بر اين اساس يك پورتال اصلي براي علم ايران و پورتال‌هاي جنبي متعلق به دانشگاهها، مراكز ستادي آموزشي و پژوهشي در نظر گرفته مي شود كه اين پورتال ها بايد با پورتال اصلي ارتباط داشته باشند و يك لايه سوم نيز مربوط به خدمات بخش خصوصي در شهر است. به عبارتي شهر مجازي علم ايران نيز داراي بازار علمي است كه در اختيار بخش خصوصي است.
وي ادامه داد: بر روي اين شهر مجازي يك لينك براي وب‌سايت تمامي دانشگاهها قرار خواهد گرفت كه در آن پورتال دانشگاهها بايد بتوانند تا به صورت مجازي نقطه به نقطه مجموعه خود را حمايت كنند و خدمات مربوط به آن را ارائه كنند و طي آن با مخاطب خود تعامل كنند.
دكتر عاملي تصريح كرد: ساليانه هر دانشگاه پول قابل توجهي براي آبونمان ژورنال‌ها و منابع علمي مي‌دهند كه يكي از بحث‌ها مطرح در طرح اين است كه همه اين موارد مي‌تواند هم افزايي شود به نحوي كه پورتال شهر مجازي علم ايراني ميزبان همه منابع علمي باشد و كاربران زيادي بتوانند از اين ظرفيت استفاده كنند.
به گفته وي، اين شهر مي‌تواند به نوعي همه فضاهاي علمي کشور را به صورت دسته بندي شده و منطقه‌اي شده قرار دهد.
وي با بيان اينكه درشهرمجازي علم، آزمايشگاه‌ها و اتاق‌هاي پژوهشي به صورت مجازي به نمايش گذاشته مي‌شود، اظهاركرد: همچنين در اين شهر براي حوزه‌هاي مختلف، حتي براي كساني كه ناتواني جسمي دارند همچون نابيناها، كم بيناها و ناشنوايان، نيز پيش بيني‌هايي براي بهره مندي از اين فضا صورت گرفته تا تمامي اين افراد بتوانند از اين شهر به عنوان يك شهروند معمولي بهره‌مند شوند.
از طريق اين شهر مي‌توان يك استمرار در تاريخ علم ايران ايجاد كرد
دکترعاملي در گفت‌و‌گو با ايسنا خاطرنشان کرد: از طريق اين شهر مي‌توان يك استمرار در تاريخ علم ايران ايجاد كرد و اين شهر موجب هم افزايي ظرفيت علمي كشور مي‌شود. هم افزايي بدين معنا كه توليدات، توانايي‌ها، دانشمندان بزرگ علم ايران و توانمندي‌هاي علمي ايران در يك ظرفيت مجازي قرار مي‌گيرد که اين موضوع موجب مي‌شود كه ايران با ظرفيت بزرگ تري در جهان شناخته شود و تعامل پر سودتري براي علم ايران به وجود آيد.
وي با بيان اينكه براي طراحي اين فضاي يک مطالعه وضعيت سنجي، نيازسنجي و ايده آل سنجي مجازي در سطح ملي صورت گرفته است که بيش از 35 دانشگاه و چهار هزار دانشگاهي شامل استاد و دانشجو در سطح كشور در اين پژوهش مشاركت كرده‌اند، گفت: نيازسنجي‌هاي انجام شده در اين طرح انعكاس يافته و همچنين دانش سنجي و مهارت سنجي نيز در اين زمينه لحاظ شده است.
دانشيار گروه ارتباطات دانشگاه تهران افزود: در حال حاضر سه جلد كتاب از پژوهش‌هاي انجام شده در اين زمينه در دست چاپ است كه عناوين آن شامل متن مجازي، پژوهش مجازي و شبكه‌هاي مجازي است.
شهر مجازي يك ايده عملي است و ايده پردازي خيالي نيست
جاي تاسف دارد كه هنوز براي پروژه هيچ كاري انجام نشده است
وي در ادامه با تاكيد براينكه اين طرح يك ايده عملي است و ايده پردازي خيالي نيست، اظهاركرد: اين شهر به لحاظ انساني و اخلاقي بسيار مهم و داراي جزييات بسياري است اما به هرحال با توجه به اينكه اين صنعت پيچيده و گران است؛ بنابراين داراي مشكلاتي است كه بايد آن را برطرف كرد.
عاملي تصريح كرد: اين پروژه سه سال پيش شروع شد و كار علمي بر روي آن صورت گرفت اما جاي تاسف دارد كه هنوز براي پروژه هيچ كاري انجام نشده است. زماني كه سه سال پيش اين ايده را مطرح كرديم، اعلام شد كه براي اولين بار شهر مجازي علمي در جهان تاسيس خواهد شد. اما امروز با ايجاد سايت europeana.eu ديگرنمي‌توان گفت براي اولين بار، اما با اين وجود اگر اين ايده با ظرفيت‌هاي مورد نظر عملياتي شود، اولين شهر مجازي علمي جهان خواهد بود که از جامعيت قابل توجهي برخوردار خواهد بود.
وي افزود: سال گذشته سايت europeana.eu، براي بخشي از دوهزار سال تاريخ علم اروپا يك خط زمان ايجاد كرد كه اين خط از تاريخ صفر ميلادي آغاز و تا زمان حال ادامه دارد. زماني كه اين سايت روي فضاي اينترنت آمد در يك ساعت اول 10 ميليون هيت براي آن دريافت شد و با توجه به اينكه اين موضوع پيش‌بيني نشده بود سايت زمين خورد و مجددا بعد از چند هفته دوباره در دسترس قرار گرفت.
وزارت علوم ايده شهر مجازي علم ايران را پيگيري كند
دكتر عاملي تصريح كرد: پژوهش‌هاي انجام شده در زمينه شهر مجازي علم ايران اكنون بر روي ميز وزارت علوم قرار دارد و اگر وزارت علوم همتي كند و ايده شهر مجازي علم ايران را پيگيري كند، علاوه براينكه قدم مهمي در آسان سازي دست يافتن به منابع علمي ايران و جهان فراهم كرده است مي‌تواند نقش مهمي در زمينه تفاوت بين مركز و پيرامون برداشته است بدين معنا كه كسي كه در پايتخت درس مي‌خواند و يا در شهرستان؛ بايد در فضاي مجازي از يك امكانات برخوردار باشد.
وي در ادامه با بيان اينكه اين شهرمي‌تواند قدم مهمي در ايجاد سازوكارها با استاندارد و كيفيت بالا براي يادگيري فراهم كند، اظهار كرد: بايد توجه داشت كه آموزش در ايران و جهان ناگزير است كه به سمت دو فضايي شدن حركت كند و در اين زمينه بايد آموزش را به سمت دو فضايي شدن سوق دهيم. آموزش‌هاي حضوري بايد از منابع كمك آموزشي مجازي استفاده كند و همچنين آموزش‌هاي صرفا الكترونيكي نيز بايد از آموزش حضوري بهره‌مند شوند. بايد شهرمجازي را به عنوان شهر مركزي خدمات انساني آموزشي قرار دهيم و در فضاي فيزيكي جداسازي‌هاي مربوطه انجام گيرد.
وي با بيان اينكه فضاي مجازي يك فضاي ادامه دار است، گفت: انقلاب اول ديجيتالي كردن اين است كه اگر فاز يك مربوط به تبديل اطلاعات فيزيكي به داده باشد، در فاز دو بايد خدمات دانشگاهي را در اين فضا بگذاريم. مرحله سوم نيز مرحله شبيه سازي است كه مي‌توان قدم به قدم جلو رفت.
دكتر عاملي افزود: در حال حاضر فاز يك طرح به صورت پراكنده در دانشگاه‌هاي مختلف در حال اجراست. اين اقدام بايد به صورت منسجم سازماندهي شود و در اين زمينه بايد انسجام كاري انجام گيرد.
وي با تاكيد بر اينكه اين پژوهش براي اجرا انجام شده است نه پژوهشي صرفا براي پژوهش، گفت: اگر كشور اعتبار لازم را لحاظ كند اين طرح ظرف يكسال اجرايي مي‌شود.
عاملي با بيان اينکه با ايجاد فضاي مجازي مي‌توان ارائه خدمات علمي به دانشگاهها را متمركز كرد به ايسنا گفت: در جهان مجازي توليد منطق متفاوتي با جهان فيزيكي دارد. در جهان فيزيكي يك كلاس براي يك ظرفيت محدود وجود دارد ولي در فضاي مجازي مي‌توان با يك توليد مناسب، به مقوله بي نهايت توليد، توزيع و متمايل به بي نهايت مصرف دست يافت.
معاون طرح و برنامه دانشگاه تهران در خاتمه درباره آخرين اقدامات انجام گرفته در خصوص شهر الكترونيك دانشگاه تهران نيز، گفت: اين بحث بيشتر مربوط به امر سخت افزاري همچون وايرلس كردن كوي دانشگاه، خودكار كردن ورود و خروج‌ها، خدمات آموزشي دانشگاه، خدمات مربوط به اساتيد و غيره است که مسير رو به توسعه اي را طي مي کند.
منبع :http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1459690&Lang=P